- emailcontact@slimwerken.com
- telefoon013-5770495
Waarom worden we zo aangetrokken tot een beeldscherm? Is veel schermtijd erg? Hoe kun je de schermtijd verminderen?
Hoeveel tijd zit jij per dag op een scherm? Heb je enig idee? Het is waarschijnlijk veel meer tijd dan je denkt. Je hebt het werk op je laptop of pc. Je telefoon, tablet en daarnaast misschien nog de tv of een spelcomputer. Als je veel tijd op een scherm doorbrengt en je wilt die schermtijd verminderen, dan lees je hier meer over in dit artikel.
Op deze pagina worden de onderstaande vragen beantwoord. Bij ieder onderwerp kun je verder doorklikken als je meer wilt weten en dieper op het onderwerp in wilt gaan:
Een beeldscherm heeft op ons mens iets hypnotiserends. Door het felle licht, de hogere lichtintensiteit worden we van nature aangetrokken. Biologisch gezien is het vergelijkbaar met de manier waarop de zon ons aantrekt.
Het blauwe licht dat de beeldschermen uitstralen doen ons brein denken aan daglicht. Het blauwe licht vergroot onze alertheid, activiteit en waakzaamheid. We willen hier meer van. Dat is 1 element waarom we tot beeldschermen worden aangetrokken, maar ook waarom we blijven hangen en waarom het zo moeilijk is om onze schermtijd te verminderen
Een ander element dat ervoor zorgt dat onze beeldschermtijd wordt verlengd is de inhoud die we op schermen zien. Het maken van een ingewikkeld spreadsheet is voor ons brein minder verslavend dan video’s kijken op Tiktok of Youtube.
Sociale media, nieuwswebsites, games en andere apps zijn vaak zo ontworpen dat we regelmatig dopamine-shotjes krijgen. Dopamine is een gelukshormoon en dat vindt ons brein heel erg lekker.
Door het regelmatig krijgen van deze dopamine-shotjes wordt het steeds moeilijker om te stoppen. Bij het bekijken van berichten, foto’s of video’s op sociale media blijf je vaak maar scrollen of swipen naar het volgende bericht terwijl je eigenlijk had willen stoppen. Hetzelfde geldt voor het spelen van spelletjes of games. Je hebt vaak al op “next game” geklikt voor je het in de gaten hebt.
Er is een heel interessant boek geschreven over het verslaafd maken van mensen aan je app of website. Dat boek heet : Hooked. Meer hierover kun je lezen in het artikel : >….. Als je beter snapt welke verslavingsmechanismes zijn ingebouwd in websites en apps dan wordt het eenvoudiger om je schermtijd te verminderen.
Op veel gebieden hebben beeldschermen een belangrijke rol gekregen bij het invullen van belangrijke (emotionele) behoeftes. Hierbij kun je onder andere denken aan de onderstaande voorbeelden. Maar er zijn er nog veel meer.
Als je in de pubertijd bent dan ‘moet’ je een eigen identiteit gaan ontwikkelen los van je ouders. Wie ben je anders dan “het kind van”. Dat is heel spannend, dus dat doe je met leeftijdsgenoten. Sociale contacten met leeftijdsgenoten zijn daarbij essentieel. En omdat veel van die contacten via het beeldscherm gaan, zit je als puber automatisch veel tijd op je scherm.
Daarnaast is het begrip FOMO: “fear of missing out” een term geworden die voor een steeds grotere groep mensen actueel is. FOMO gaat over de angst om dingen te missen, om ergens niet bij te zijn (geweest). Deze angst heeft altijd al bij mensen gespeeld, maar is door sociale media enorm vergroot. Want nu zie je wat er allemaal te doen is in de wereld, wat de mensen om je heen allemaal voor leuke dingen doen. En de bucketlist, de todo-list, dit wil ik ook, dit moet ik ook doen want anders hoor ik er niet bij lijst wordt hierdoor zo groot dat het niet meer bij te houden is. En dan moet jezelf ook nog laten weten dat je het gedaan hebt.
Als je kijkt naar de oorzaken van veel schermtijd: het blauwe licht, de dopamine-opwekkende inhoud en de emotionele basisbehoeftes waar de schermen een rol in hebben gekregen dan is het logisch dat het zo moeilijk is om je schermtijd te verminderen. Want de manier waarop de schermen ons brein verslaafd maken aan dat scherm speelt in op biologische, natuurlijke behoeftes van ons als mensen en ons brein die in essentie heel goed en gezond voor ons zijn, maar door de overvloed tot negatieve gevolgen kan leiden.
Tot zover een aantal verklaringen waarom we zoveel schermtijd hebben en waarom het verminderen van schermtijd zo ingewikkeld is. Maar voordat ik iets ga vertellen over schermtijd verminderen eerst een antwoord op de vraag : Maar is het dan erg om veel tijd op een scherm te besteden iedere dag? Waarom zou ik daar iets aan willen of moeten doen?
Het kijken naar een scherm is heel vermoeiend voor onze ogen. Enerzijds door de helderheid, de lichtintensiteit van het licht, maar ook omdat we op een relatief korte afstand gefocust blijven op 1 punt. Er is geen variatie in afstand waar je ogen naar kijken. Een uur naar een scherm kijken is een beetje te vergelijken met een uur lang je hand tot een vuist ballen zodat je spieren in je hand gespannen zijn en dit dan een uur vol houden.
Het is belangrijk als je veel schermtijd hebt om regelmatig even weg te kijken van een scherm om je ogen even rust te geven.
Al deze schermtijd samen is heel vermoeiend voor je brein. Ook hier speelt de lichtintensiteit weer een rol. Iets van een scherm lezen komt bij je brein harder binnen dan iets van papier lezen. Dit kost je brein meer energie. Maar je blijft over het algemeen ook langer op een scherm hangen dan op papier, dus iets van een scherm komt niet alleen harder binnen, maar het duurt ook nog eens langer.
Een vermoeid brein zorgt ervoor dat je moeilijker kunt concentreren, minder goed kunt nadenken, fouten gaat maken. Een vermoeid brein zorgt er ook voor dat je sneller geïrriteerd raakt, of minder geduld hebt.
Als je lichaam moe is van het sporten dan voel je dat goed, dan besef je dat je vermoeid bent. Maar een vermoeid brein dat voel je niet zo goed. Je merkt het vaak alleen indirect aan bijvoorbeeld die gebrek aan concentratie of dat je sneller geïrriteerd raakt.
Met een vermoeid brein is het heel moeilijk nadenken. Je brein schakelt in situaties van stress, angst, boosheid, maar dus ook bij vermoeidheid over op het deel van je brein dat bedoeld is om te overleven. Je doet dan dingen, zegt dan dingen zonder erover na te denken. Het gebeurt op de automatische piloot. Als je veel ervaring hebt in het werk dat je doet dan kun je veel dingen op de automatische piloot zonder dat je grote fouten maakt. Maar het is natuurlijk niet ideaal.
Naar een scherm kijken doen we vaak zitten of liggend. Bij een lange schermtijd hoort daarom ook een lange zittijd. En lang zitten kan allerlei fysieke klachten veroorzaken, zoals bijvoorbeeld rugklachten.
Daarnaast zie je steeds meer mensen die een bril nodig hebben, waarbij op dit moment de aanname breed gedragen wordt dat dit mede veroorzaakt wordt door de vele schermtijd. En dan met name een lange schermtijd zonder onderbrekingen en/of onder slechte omstandigheden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: beeldschermafstand en beeldscherminstellingen.
Slaapproblemen kunnen veroorzaakt worden door veel schermtijd. De relatie tussen schermtijd en slaapproblemen komt naar voren op verschillende gebieden:
Veel soorten schermtijd zorgen voor onrust in je hoofd. Dit gebeurt met name als je schermtijd hebt waarbij regelmatig dopamine-shotjes worden afgegeven. Die onrust treed op tijdens het kijken op een scherm. Maar ook als je gestopt bent dan blijft het onrustig. Als je dus behoefte hebt aan regelmatig rust in je hoofd, ook dan is het beperken van je schermtijd belangrijk.
Als je graag je schermtijd wilt verminderen, bijvoorbeeld omdat je een aantal zaken van hierboven herkent. Hoe kun je dit dan doen? Hieronder geef ik een aantal tips.
De onderstaande tips om je schermtijd te verminderen staan in willekeurige volgorde. Kies waar jij van denkt dat deze je gaat helpen.
Installeer een app op je telefoon of tablet die bijhoudt hoeveel tijd op je scherm besteed. Deze apps houden bij hoeveel tijd iedere app wordt gebruikt. Kijk in deze apps niet naar het totale telefoongebruik want dan krijg je een verkeerd beeld. Als je bijvoorbeeld van Maastricht naar Groningen rijdt in je auto en je gebruikt daarvoor navigatie van Google-maps. Dan heb je alleen daarvoor al een schermtijd van 4 uur. Maar dat is natuurlijk een heel ander telefoongebruik dan 4 uur op Instagram of Tiktok zitten.
Er zijn heel veel verschillende apps en soms is er al software standaard geïnstalleerd op je telefoon. Er is betaalde en gratis software, kijk welke software je kan helpen bij het inzicht krijgen in je schermtijd.
Veel van de software die je inzicht geeft in je schermtijd daarin kun je ook het gebruik van bepaalde apps beperken. Je kunt dan bijvoorbeeld instellen dat je maximaal 1 uur per dag het spelletje Mijnenveger wilt spelen.
Maar je kunt natuurlijk ook gewoon tot de conclusie komen dat je bepaalde apps van je telefoon of tablet verwijdert.
Bepaal voor jezelf op welke tijdstippen van de dag, op welke plekken in je huis of daarbuiten of in welke situaties je geen schermen wilt gebruiken. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan:
In eerste instantie is deze moeilijker dan de vorige tip m.b.t. de schermvrije zones en tijdstippen. Maar op de lange duur veel krachtiger is het bepalen in welke situaties je een scherm wel mag gebruiken en in alle andere situaties niet. Denk hierbij bijvoorbeeld aan:
In eerste instantie zal het discipline vergen om je hieraan te houden, het zal bijna voelen alsof je verslaafd bent aan de dingen die je je ontzegt. Maar je zult al vrij snel merken dat de behoefte om buiten die tijden naar je scherm te grijpen zal verdwijnen.
Als je op de bank gaat zitten niets doen in plaats van op je telefoon kijken of naar een streamingsdienst dan zul je jezelf snel gaan vervelen, dan voelt het als een straf. Als je echter naar buiten bent geweest of met mensen hebt afgesproken of een oude hobby hebt opgepakt. Dan is de avond voorbij voordat je het weet en zonder dat je aan je scherm hebt gedacht.
Als je in de trein zit en je hebt je telefoon in je handen, dan krijg je waarschijnlijk elke 2 minuten de behoefte om op je telefoon te kijken. Als je telefoon in je jaszak zit, komt de behoefte misschien iedere 5 minuten in je op. Als je telefoon in je tas doet, achter een rits. Dan zul je waarschijnlijk ook na een paar minuten je telefoon willen pakken. Als je dat op dat moment herkent, glimlach erom, pak je telefoon niet. Weer een paar minuten later zal de behoefte weer komen. Als je deze ook met een glimlach weet te weerstaan. Zal de volgende keer misschien pas 20 minuten later zijn.
Zorg daarom dat je schermen niet in het zicht zijn en geen piepjes afgeven bij binnengekomen berichten op de tijdstippen en plekken waar je je schermen niet wilt gebruiken.
Wil je meer grip op je werk, rust in je hoofd en slimmer gaan werken. Volg dan onze leuke, leerzame en praktische training time management. Het is ook mogelijk om een interactieve workshop rust in je hoofd te volgen. Of we komen als inspirerend spreker naar je toe. Klik op de onderstaande knop om hier meer over te lezen.